مانند ناخن دست یا پا، منقار یا نوک پرنده ها نیز از بافت زنده ای تشکیل شده است که در طول زندگی حیوان رشد می کند. هر دو قسمت بالا و پایین منقار از استخوان پوشیده شده که توسط یک لایه نازک پوست و یک لایه بیرونی به طور مداوم با استفاده از پروتئین کراتین سخت تشکیل شده است. استخوان های منقار به جمجمه متصل هستند. نوک منقار همچنین حاوی رگ‌های خونی و پایانه‌های عصبی متعددی است که نوک آن را نسبت به درد و خونریزی در صورت آسیب، بسیار حساس می‌کند.
پرندگان از منقار یا نوک خود به‌عنوان وسیله ای برای گرفتن اشیا، حفظ تعادل، نظافت و غذا خوردن استفاده می‌کنند. همانطور که منقار رشد می کند، بیرونی ترین پوشش منقار یا نوک یعنی همان قسمت پروتئینی نوک منقار با خوردن و جویدن اجسام سخت فرسوده شده و جایگزین می شود.
چرا منقارها بیش از حد رشد می کنند؟
در حیات وحش، پرندگان فرصت های زیادی برای سایش منقار یا نوک خود در هنگام شکار و جمع آوری غذا و ساختن لانه دارند. پرندگان خانگی معمولاً از این فرصت‌ها برخوردار نیستند. بنابراین، گاهی اوقات منقار یا نوک آنها به دلیل استفاده کم، بیش از حد رشد می کند. با این حال، اغلب صاحب پرنده فکر می کند که منقار یا نوک پرنده او خیلی بلند است، در حالی که در واقع شاید اینطور نباشد و اندازه طبیعی داشته باشد.
انواع خاصی از پرندگان، مانند طوطی پیونوس، گونه‌های خاصی از ماکائو و سایر طوطی‌ها، دارای منقار بالایی بلندتر از سایر پرندگان هستند که ممکن است به اشتباه صاحب حیوان فکر کند نیاز به کوتاه کردن دارد، در صورتی که طول آن کاملا طبیعی است.
در حالی که عدم ساییدگی ممکن است منجر به رشد بیش از حد هر دو قسمت بالا و پایین منقار یا نوک در پرندگان خانگی شود، فرآیندهای مختلف بیماری نیز می تواند منجر به رشد بیش از حد نوک شود. عفونت های ویروسی، باکتریایی یا انگلی بافت منقار، کمبودهای تغذیه ای، ناهنجاری های متابولیک (مانند بیماری کبد) یا ضربه به منقار می تواند منجر به رشد بیش از حد شود. در برخی موارد، رشد بیش از حد به سرعت در عرض چند هفته رخ می دهد، در حالی که در موارد دیگر ماه ها طول می کشد تا رشد بیش از حد آشکار شود.
چگونه یک منقار یا نوک بیش از حد رشد کرده را کوتاه کنید؟
اگر صاحبی مشکوک به رشد بیش از حد منقار پرنده خود باشد، پرنده باید در اسرع وقت توسط دامپزشک بررسی شود تا شک بر بیماری زمینه ای به عنوان علت رشد بیش از حد رد شود و منقار با خیال راحت کوتاه شود. جریان خون در یک منقار بیش از حد رشد کرده، حتی بیشتر از یک منقار معمولی است. بنابراین، زمانی که منقار یا نوک بیش از حد رشد کرده است، خطر قابل توجهی برای ایجاد خونریزی وجود دارد. در نتیجه، خود صاحب پرنده واقعاً هرگز نباید سعی کنند منقار پرندگان خود را در خانه کوتاه کنند.
راه‌های زیادی وجود دارد که دامپزشکان می‌توانند منقاری که بیش از حد رشد کرده است را کوتاه کنند. متداول ترین و ایمن ترین روش استفاده از مته موتوری است. به طور معمول، پرنده در حوله پیچیده می شود و یک نفر به آرامی آن را مهار می کند. در حالی که دامپزشک متخصص با کناره های مته نوک منقار را به آرامی تراش می دهد در این بین مطمئن شوید که به پرنده فشار بیش از حد وارد نمی شود و یا مته حین کار کردن خیلی داغ نشده است. باید مراقب بود که بیش از حد از نوک کوتاه نشود، در غیر این صورت مته ممکن است به رگ خونی و اعصاب برخورد کند و باعث خونریزی و درد شود.
برای پرندگان بسیار کوچک، مانند مرغ عشق، فنچ یا عروس هلندی، کوتاه کردن دستی منقار یا نوک با سنباده می تواند بهتر باشد. به طور کلی استفاده از ابزارهای دستی دیگر مانند ناخن گیر یا سیم برش برای کوتاه کردن منقار توصیه نمی شود. استفاده از این ابزارها برای کوتاه کردن منقار می تواند منجر به شکافتن و ترک ناخواسته نوک، و همچنین به تکان خوردن پایه منقار (محل تشکیل لایه پروتئین جدید) و تغییر شکل احتمالی منقار در آینده شود.
چگونه از رشد بیش از حد منقار یا نوک جلوگیری کنیم؟
برای پرندگان کوچک باید از سنگ کف دریا یا سنگ های معدنی در قفسشان استفاده کرد تا خودشان با سایش منقار بر روی آن مقداری به کوتاه شدن منقار خود کمک کنند و به پرندگان متوسط تا بزرگ جثه تر باید انواع اسباب بازی های چوبی برای جویدن برای کمک به حفظ اندازه منقارشان ارائه شود. برای کمک به سایش منقار می توان به همه پرندگان مواد غذایی سخت (مانند آجیل و سبزیجات ترد) داد اما این مواد غذایی اصلا جایگزین مناسبی برای غذای اصلی آنها نیست و مقدار آن باید زیر 10 درصد جیره غذایی پرنده شما باشد.
صاحب پرنده باید سعی کنند اطلاعات ظاهری گونه پرنده خود را به طور کامل بداند تا برای مثال با اندازه و ظاهر یک منقار “عادی” در آن گونه آشنا شود. با این حال، در بسیاری از موارد، حتی با غذا و اسباب بازی مناسب، منقار یا نوک پرندگان خانگی ممکن است به دلیل عوامل ژنتیکی یا بیماری زمینه ای بیش از حد رشد کند. اگر صاحب پرنده مشکوک به رشد بیش از حد منقار حیوان خانگی خود باشد، باید پرنده را در اسرع وقت توسط دامپزشک معاینه کند تا مطمئن شود که هیچ بیماری زمینه ای وجود ندارد.
